خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
سد موصل از خطرناک‌ترین سدهای دنیا است. ساخت این سد با طرح دوفوریتی در سال ۱۳۵۹۹ میلادی به اتمام رسید. دلیل این تعجیل، این بود که ترکیه مسیر بالای آب را در دستور کار قرار داده بود و بیم آن می‌رفت که عراق را با کم‌آبی روبه‌رو کند. اما تعجیل در ساخت سد بدون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم موجب شد
این سد روی سنگی گچی بنا گذاشته شود و دولت وقت به جای اینکه تجهیزات لازم برای استحکام این سد را فراهم کند با شتابزدگی ساخت آن را به پایان رساند. اما فاجعه از جایی آغاز شد که این سد در زمان اشغال شهر موصل به‌دست گروه داعش افتاد و دوغاب‌ریزی آن از سوی متخصصان متوقف شد. با طولانی شدن تسخیر شهر موصل از سوی این گروه تروریستی و انجام نشدن عملیات حفاظتی، بزرگترین واهمه کارشناسان این بود که این گروه از ساختار سست این سد به‌عنوان حربه و آخرین تیر ترکش حفظ خود استفاده نکنند چرا که به این صورت فاجعه مرگباری اتفاق می‌افتاد و جان بیش از یک و نیم میلیون نفر به خطر می‌افتاد. این سد با ۳/۲کیلومتر عرض و ۱۱۳ متر ارتفاع، بزرگترین سد و نیروگاه برق-آبی عراق است که برق هزاران خانه را تامین می‌کند.
مشخصات سد موصل
این سد در بالادست «شهر موصل»، دومین شهر بزرگ عراق که در اختیار گروه تکفیری داعش قرار دارد، واقع شده ؛ اما افزایش آب این سد شکسته شدن تأسیسات را در پی خواهد داشت و همچنین بغداد پایتخت عراق را که در ۴۰۰ متری جنوب آن قرار دارد به زیر آب خواهد برد. «سد موصل» روی رودخانه دجله (بزرگترین رودخانه عراق) با خطر بالای شکسته شدن روبه‌رو بوده؛ زیرا روی خاک سست ساخته شده است. برآوردهای کارشناسان نشان داده در صورت فروپاشی «سد موصل» ۵۰۰ هزار نفر جان خود را از دست خواهند داد و بیش از یک میلیون نفر در خطر خواهند بود. سفارت امریکا در «بغداد» اعلام کرد تخلیه ساکنان بهترین راه‌حل در صورت شکسته‌شدن «سد موصل» است که امکان نجات جان یک‌میلیون و ۵۰۰هزار نفر را فراهم می‌کند. در صورتی که «سد سامرا»، شهری واقع در پایین‌دست تکریت و در بالادست بغداد به‌سبب افزایش ناگهانی آب سرریز شود، ساکنان این شهر باید تا ۱۶ کیلومتر از کناره‌های رودخانه دجله فاصله بگیرند.
عملیات حفاظتی پیش از تسخیر
پیش از آنکه این سد به‌دست داعش بیفتد تعمیرات زیرزمینی آن برای کم کردن خسارت و حفظ پایه‌های سد بی‌وقفه در حال انجام بود. برای جلوگیری از فرسایش دائمی این سد ماشین‌های حفاری در حال حفاری هستند تا با سیمان حفره‌های کوچک و بزرگ را بپوشانند. این عمل که به آن دوغاب‌ریزی گفته می‌شود به طور معمول برای جلوگیری از شدت فرسایش سدها و معبر استفاده می‌شود. بر اساس اعلام رسمی دولت عراق به طور میانگین روزانه حدود دو تن بتن در سوراخ‌ها در تمام ۲/۲ کیلومتر مسیر سد پمپاژ می‌شود تا پایه‌های آن سفت شود. بعد از فروپاشی دولت صدام‌حسین و روی کار آمدن دولت وقت نوری المالکی بی‌توجهی‌ها به احیای این سد ادامه پیدا کرد. گفته می‌شود سال‌ها بی‌توجهی به دلیل نبود بودجه، فساد اداری و بوروکراسی، باعث شده روند تعمیر سد خوب پیش نرود و مشکلات امنیتی عراق باعث شده شرکت‌های بین‌المللی و متخصص با فناوری پیشرفته به کمک سد نیاید. نیویورک تایمز در این‌باره نوشت: اگر سد موصل خراب شود، تا چند ساعت بعد از شکستن، این شهر تا ۲۱ متر زیر آب می‌رود. شهرهای کنار رود مانند تکریت، سامرا و بغداد نیز ممکن است تا ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از شکستن تا سطح قابل توجهی زیر آب بروند. این نشریه پیش‌بینی کرد با شکسته شدن این سد جان حداقل ۱/۵ میلیون نفر در خطر است. در سال ۱۳۹۳ مقارن با تسخیر این سد از سوی داعش پس از گذشت چند ماه مدیر سد، ریاض‌النائمی با دریافت وخامت اوضاع اعلام کرد مطمئن است تیم او نقاط ضعف در پایه‌های سد را تعمیر کرده‌اند. اما این اطمینان از دیدگاه کارشناسان بین‌المللی دلخوشی بیش نبود؛ آنها معتقد بودند احتمال اینکه دوغاب‌ریزی با کیفیت خوبی انجام نشده باشد زیاد است؛ از طرفی آنها از دوغاب‌ریزی بافت سد در سال‌های گذشته نیز واهمه داشتند و می‌گفتند این موضوع به بافت سد فشار وارد کرده و ممکن است زودتر از آنچه حدس می‌زنند شکسته شود. در سال ۱۳۹۴ امریکا حسگرهایی را برای زیر نظر گرفتن ثبات ساختار سد نصب کرد. پس از آن مقامات رسمی عراق اعلام کردند با تمهیدات مورد نیاز، تخریب احتمالی سد آن‌گونه که گزارش شده تبعات شدیدی نخواهد داشت. پس از آن نائمی مدیر این سد اظهار کرد: سطح دریاچه از ۳۳۰ متر بالاتر از سطح دریا به ۳۱۹ متر رسیده است و این سطح امنی است. اگر سد در سطح ۳۳۰ بالاتر از سطح دریا تخریب شود بله، شهر موصل به کلی زیر آب خواهد رفت اما در سطح فعلی تاثیر حداقلی بر موصل خاهد داشت، اما روستاهای کناره دجله زیر آب خواهند رفت. به گفته کارشناسان فروپاشی «سد موصل» بسیار خطرناک بوده و احتمال دارد ظرف کمتر از ۲۴ ساعت بیش از ۷۰هزار کیلومتر مربع از خاک عراق زیر آب برود و بیش از یک میلیون نفر یا کشته شوند یا خانه و کاشانه خود را از دست بدهند. این قضیه تا جایی حائز اهمیت است که گاه از آن به عنوان گردباد مرگبار کاترینا یاد می‌شود.
