بازار سرمایه کارا چیست و با چه متغیرهایی میتوان سهام رشدی و ارزشی را از هم تشخیص داد. سهام رشدی سهامی است که در دوره گذشته نزدیک، رشد قیمتی داشته و سهام ارزشی سهامی است که در دوره گذشته نزدیک، قیمتاش رشدی نداشته و از نظر شاخصهای قیمتی، قیمت ارزانتری از متوسط بازار دارد.
بعد از دهه اواخر ۳۰ شمسی (۱۳۳۹) که موضوع کارآیی بازار مطرح شد همزمان بحث آزمون استراتژیهایی که میتوانند بیش از بازده متناسب با سطح ریسک پذیرفته شده بازدهی دهند در تحقیقات رواج پیدا کرد. در بازار هم افرادی مثل وارن بافت ادعا میکردند این استراتژیها در بلندمدت بازدهی بیشتری دارد و این شرایط را برای نبود کارآیی در بازار مطرح میکردند. امروز، بهطور تقریبی پذیرفته شده است که در تمام بازارهای دنیا عاملی به عنوان value یا صرف ارزش سرمایهگذاری وجود دارد.
مشارکت در صندوق سرمایهگذاری
دبیر کل کانون نهادهای سرمایهگذاری بورس اوراق بهادار در گفتوگو با صمت، شاخص ارزش را یکی از عواملی عنوان میکند که در کارآیی بازار سرمایه موثر است، به این معنی که در بازار سهامی وجود دارد که قیمتاش پایینتر از حدی است که باید باشد و این سهام در میانمدت و بلندمدت بازدهی بیشتری از سهامی پیدا میکند که در دوره گذشته رشد کرده و نسبت قیمتیاش رشد زیادی داشته است. سعید اسلامیبیدگلی افزود: در ایران هم آزمایشهای زیادی شده و نتایج تحقیقات نشان داده است در بازارسرمایه کشور هم صرف ارزش وجود دارد، اینکه با چه متغیرهایی میتوان صرف رشدی و ارزشی را تشخیص داد، یا چرا این اتفاق میافتد پیرامونش مقالات متعددی نوشته شده است. از دید مدیران پرتفوی(سبدی از اوراق بهادار)، تشخیص یا انتخاب یکی از این دو متغیر، تشکیل صندوقهای سرمایهگذاری ارزشی و تجزیه و تحلیل و مقایسه آن با سایر صندوقهای سرمایهگذاری است. وی یادآور شد: توصیه کارشناسان به سرمایهگذارانی که آگاهی کمی از کارآیی بازار داشته یا زمان زیادی صرف کسب اطلاعات در این زمینه نمیکنند این است که از طریق صندوقهای سرمایهگذاری اقدام کنند یا از مشاوران سرمایهگذاری و مدیران حرفهای پرتفوی بهره گیرند. کسی که فرصتی برای تحلیل ندارد و به سرمایهگذاری بهعنوان یک کار جانبی نگاه میکند در عمل با ورودش به تحلیلها بدون مشاوره ممکن است دچار خطا شود. اسلامیبیدگلی در ادامه تصریح کرد: خوشبختانه صندوقهای سرمایهگذاری در بازارهای ایران جزو ابزارهای توسعهیافته و شناخته شده و موفق بوده است. سازمان بورس اوراق بهادار سرمایهگذاران را تشویق کرده و دستورعملهای مناسبی برای این صندوقها دارد. این استاد دانشگاه درباره افرادی که به طور حرفهایتری به موضوع سرمایهگذاری میپردازند استفاده از ۷۰ شاخص مرسوم دنیا برای تشخیص سهام ارزشی از رشدی را توصیه کرده و میگوید: چند شاخص از دیرباز هم مورد استفاده بودهاند، ازجمله شاخص معروف پی بهای که در بازار سرمایه کشور به شدت مورد استفاده است. شرکتهایی که پی بهای (نسبت قیمت به سود) پایینتری دارند شرکتهای ارزشی و شرکتهایی که پی بهای بالایی دارند شرکتهای رشدی محسوب میشوند. البته باید متوجه باشند پی بهای پایین چه علتی دارد. به هر حال این شاخص جزو معروفترین شاخصها است. اسلامی بیدگلی جریان نقدی به قیمت را شاخص مهم دیگری برشمرد که روشی برای تشخیص سهام رشدی از ارزشی است. به این معنی که مدیران پرتفوی باید این کار را در یک بازه زمانی براساس تحلیلی که روی داده است انجام دهند. یعنی پرتفویی که تشکیل میدهند سهام ارزشی است، اما همه سهام ارزشی در این پرتفولیو قرار نمیگیرد. این کارشناس بازار سرمایه پیشنهاد کرد یک یا چند مدیر سرمایهگذاری با مشارکت یکدیگر، یک صندوق سرمایهگذاری تشکیل دهند و استراتژی سرمایهگذاریشان را درصورت امکان شفاف توضیح دهند. در دنیا هم چنین صندوقهایی وجود دارد که با استراتژیهای مشخص سرمایهگذاران را برای سرمایهگذاری تشویق میکنند.
اسلامیبیدگلی درباره ابزاهای مالی موجد در بازار سرمایه گفت: اینکه بازار سرمایه کشور با کمبود ابزارهای ریسک روبهرو است تردیدی نیست، اما این مسئله نباید عاملی شود برای اینکه ما از مجموعه فعلی دانش جهان استفاده نکنیم؛ امیدوارم در دوره جدید بورس اوراق بهادار این ابزار توسعه پیدا کند.