خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
نوروز به عنوان اولین روز سال نو در بسیاری از کشورهای دنیا از قبیل افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، عراق، ترکیه، پاکستان، هندوستان، روسیه، آلبانی، چین، جاپان، ایران و آذربایجان مورد تجلیل قرار می گیرد.
تجلیل از نوروز تاریخ کهن و سابقه ای بیش از ۳ هزار سال دارد و گفته می شود که بیش از ۳۰۰ میلیون نفر سالانه آن را جشن می گیرند.
گرچه تاریخ دقیق و پایه گذاران نوروز تعیین نشده است اما در برخی از متون فارسی نظیر شاهنامه و تاریخ طبری از جمشید و کیومرث و برخی دیگر از هخامنشیان به عنوان پایه گذاران نوروز یاد شده است.
در این نوشته می خواهیم نگاهی به پیشینه تاریخی نوروز، سنت ها و آیین های نوروزی و چگونگی برگزاری جشن نوروز در افغانستان داشته باشیم.
جشن نوروز در افغانستان پیشینه دیرین و کهن داشته است. نوروز از هزاران سال بدین سو در افغانستان تجلیل می شود که متاسفانه در مورد چگونگی و زمان پیدایش نوروز در افغانستان اسناد موثق در دست نیست اما عمر آن را عده ای، هم اندازه پیشینه اقوام آریایی می دانند.
سفرهای نوروزی و میله گل سرخ یکی از برجسته ترین و با شکوه ترین آیین های نوروز در افغانستان می باشد، میله گل سرخ در مزار شریف در مدت چهل روز برگزار می شود که سبزه لگد کردن، بخشی از میله گل سرخ می باشد.
بلند کردن جهنده زیارت سخی، برگزاری مسابقات ورزشی و جشن دهقان در روزهای نوروز از دیگر آیین ها و فرهنگ نوروزی در افغانستان می باشد.
بازی ها و سرگرمی های نوروزی یکی از مهمترین ویژگی های روزهای اول سال و جشن نوروز در افغانستان می باشد.
بزکشی، کشتی پهلوانی، تخم مرغ جنگی،گودی پران بازی، چهارمغز بازی،کبک جنگی و خروس جنگی از بازی ها و سرگرمی های نوروزی در میان مردم افغانستان می باشد.
در مورد خوارک های ویژه نوروزی باید گفت که مردم در افغانستان برای روزهای نوروز به ویژه شب سال نو اقدام به پخت غذاهای خاصی می کنند، معمولا غذای سبزی چلو در این شب پخته می شود، نانوایی ها نیز دراین روزها نوعی کلچه می پزنند که به آن کلچه نوروزی می گویند و فقط در نوروز پخته می شود.
البته گفتنی است که جشن نوروز در ولایت های افغانستان تقریبا به طور یکسان برگزار می شود اما در برخی از ولایت ها با سنت های جدا گانه ای نیز همراه می باشد.
گفتی است که مجمع عمومی سازمان ملل نیز در سال ۲۰۱۰ میلادی ماه مارچ را به عنوان روز جهانی عید نوروز، به رسمیت شناخت و آن را در تقویم جهانی خود جای داد.
چنانیکه میدانیم، نوروز در فهرست میراثهای فرهنگی (یونسکو) سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد بحیث میراث فرهنگی جهانی قبول و از جانب مجمع عمومی ساز مان ملل متحد به عنوان “روز بین‌المللى” رسمیت یافته است. چنانچه باین مناسبت ازجانب اکثریت کشورهای اعضای سازمان ملل پیامهای تبریکیه به مردم کشورهای سر زمینهای اصلی نوروز فرستاده شده و این جشن بزرگ ملی را به مردمان کشورهای سرزمین نوروز تبریک گفته و امید واری نشان داده اند که این حادثه بزرگ فرهنگی جهانی بتواند قدمهای بلند و استواری در راه شگوفایی فرهنگی و گسترش فرهنگ صلح و همدیگر شناسی در بین کشورهای جهان ایجاد می نماید.
و اما نوروز در کشور باستانی افغانستان:
طوریکه آگاهی داریم، نام باستانی افغانستان در یگویـــدای هندی (اریا) در ( فرهنگ اوستای باختری اییریا) و در کتیبه های فلات غربی (ارییا) ذکر شده است. این هرسه واژه (اریا) ، (اییریا) و (ارییا) در زبان انگلیسی “آرین” و در پارسی “آریایی” ترجمه شده و در فرهنگ اسلامی، نام خراسان را بخودگرفته است. سرزمین افغانستان از کیها پیش منحیث یکی از چند مهد و زادگاه اصلی سرزمین نورز کنونی، نوروزرا با آغـــاز فصل بهار یکجا جشن شادی و شادکامی می گرفته اند.
مردمان این سرزمین یعنی (افغانستان کنونی) از همان دوره های پیشین نوروز را در اول حمل (فروردین ماه) با شکوه و جلال جشن میگرند. از نظر پیشینیان ما نوروز از قدیمی ترین اعیاد و جشن های باستانی حوزه تمدنی ما میباشد.
هرچند، منشأ و زمان پیدایش دقیق نوروز، به درستی معلوم نیست. در برخی از متن‌های کهن آریایی ازجمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن‌های قدیمی، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده‌است چنانچه پدیدآمدن نوروز در شاهنامه، این گونه روایت شده‌است که جمشید پادشاه پیشدادی بلخ در حال گذشتن از آذربایجان، دستور داد تا در آنجا برای او تختی بگذارند و خودش با تاجی زرین بر روی تخت نشست. با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو نامیدند
همچنین در برخی از روایت‌ها، از زرتشت به‌عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده‌است. اما درفرهنگ اوستا (دست کم در بخشهایی ازگاتها) نامی از نوروز برده نشده‌است. حدث زده میشود که آن بخشهای کاتها که ازنوروزباستانی ذکری در آن رفته بوده است، نابود شده و اثری از آن باقی نمانده است.
