خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
دکتر فرشاد فاطمی
عضوهیات علمی دانشگاه صنعتی شریف
مدت زمان زیادی از سال هایی که انجام خدمت سربازی مهم‌ترین ملاک برای «مرد» شدن یک «پسر» بود نگذشته است.
در رویکرد نسل‌ها، همچنین آموزش‌ها و تمرین‌های رایج در این دوره، نحوه تخصیص زمان سربازان در مدت زمان انجام خدمت وظیفه و احتمالا در فضای کسب‌و‌کار چه اتفاقی افتاده است که امروز و به‌خصوص در میان نسل جدید؛ خدمت سربازی کم وبیش به‌عنوان دوره تلف شده زندگی در نظر گرفته می‌شود؟ پاسخ به این سوال دشوار است و نیازمند مطالعه‌ای عمیق و تسلط بر حوزه‌هایی به جز تخصص نگارنده است و به آن وارد نمی‌شوم؛ اما در این نوشتار کوتاه چند نکته در مورد سیاست‌گذاری و آثار اقتصادی آن یادآور می شوم. پیش از آن لازم است تاکید کنم که در این ایام که بحث در مورد خدمت سربازی زیاد شده است و به‌خصوص پس از دو اتفاق ناگوار هفته گذشته که در دو تصادف جاده‌ای تعدادی از سربازان جان سپردند، رویکرد این نوشته ممکن است کمی از فضای موجود دور باشد، ولی هدف آن پرداختن به مقولاتی است که به نظر می رسد فارغ از موضع نگارنده در مورد اصل موضوع خدمت سربازی و آثار اقتصادی و اجتماعی آن، مغفول مانده است.
اول: رویکرد فعلی در خدمت سربازی در کشور ادای دین افراد ذکور به کشور خود است، به نوعی تخصیص بخشی از زندگی خود مشابه مالیات به کشور برای دفاع یا عمران کشور. اولین موضوع در زمینه سیاست‌گذاری مشخص شدن و تاکید دوباره بر این نقش یا تعریف کارکردی متفاوت برای خدمت سربازی است. روشن شدن برداشت سیاست‌گذار در این زمینه بر طراحی مناسب مکانیزم مورد نظر برای سربازی مهم و کلیدی است.
دوم: در طراحی هر سازوکار جایگزین باید به سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد مختلفی که از اجرا آن ساز و کار تحت تاثیر قرار می‌گیرند توجه شود و در حال حاضر به‌نظر می‌رسد یک گفت‌وگوی پایه و اساسی بین این بازیگران انجام نمی‌گیرد. قاعدتا مهم‌ترین تاثیر و تاثر را نیروهای مسلح دارند. در فضای موجود به‌نظر می‌رسد گفت‌وگوی دوسویه اساسا انجام نمی‌گیرد.
سوم: با توجه به ساختار جمعیتی می‌توان برآورد نسبتا دقیقی از افراد مشمول خدمت در بازه زمانی ۲۰ ساله آینده ارائه کرد. ارائه این تصویر که می‌تواند با دقت قابل قبولی انجام گیرد؛ ابعاد تصمیم‌های مختلف شامل حذف سربازی و رفتن به سمت نیروهای مسلح صرفا حرفه‌ای، امکان خرید یا معافیت برای گروهی از افراد مشمول و نهایتا امکان تخصیص بخشی از نیروهای مشمول به سایر فعالیت‌های عمرانی و خدماتی کشور را شفاف خواهد کرد.
برچسبخدمت بی‌مزد دکتر فرشاد فاطمی