درمان بیماریهای صعبالعلاج
یکی از ۵ اولویتی که در «سند توسعه فناوری نانو» بر آن تاکید ویژهای شده، بحث سلامت و دارو است. با توجه به اهمیتی که این موضوع دارد رشته تحصیلی در مقطع دکترای تخصصی به نام «نانو فناوری دارویی» تاسیس شده است. از سویی عمده پژوهشهایی که در دانشگاهها بیشترین تمرکز روی آن وجود دارد رشته پژوهشی مانند نانو فناوری، پزشکی و نانو بیوفناوری و سلامت و دارو است. سیدمهدی رضایت، مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری ضمن تایید این موضوع با تاکید بر اینکه بحث سلامت و دارو یکی از موضوعات راهبردی است که در دنیا توجه ویژهای به این دو موضوع میشود به صمت گفت: امروزه فناوری نانو برای درمان بسیاری از بیماریهای صعبالعلاج ازجمله سرطان مورد توجه بسیاری از صاحبان ایده این حوزه قرار گرفته و درحالحاضر استفاده از داروهای هدفمند یکی از بحثهای مورد توجه دنیاست که در کشورمان ستاد توسعه فناوری نانو در صدد گسترش این فناوری و رسیدن به داروهای هدفمند همگام با جهان است. به گفته رضایت در سازمان دارو و غذا کمیتهای به عنوان کمیته نانو فناوری سازمان دارو و غذا وجود دارد؛ این کمیته به عنوان بازوی غذا و دارو پرونده درخواستهای اخذ مجوز را بررسی میکند. طبق آمار تاکنون ۲۵۰ پرونده دارو و غذا درخواست مجوز به این کمیته داشتهاند که از این تعداد ۵۰ محصول موفق به دریافت مجوز شدهاند. همچنین از این تعداد ۵ دارو مجوز کلاسیک یا فناوری نانو داشته و ۳۰ مورد از آنها مربوط به محصولات آرایشی، بهداشتی و تجهیزات پزشکی است. مدیر کارگروه توسعه نیروی انسانی ستاد فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری با اعلام اینکه درحالحاضر بیش از ۵۰ شرکت فعال در حوزه سلامت مشغول فعالیت هستند که از این تعداد ۳ شرکت محصولات کلاسیک با فناوری نانو تولید میکنند، تصریح کرد: نمونه برخی از محصولات نانو داروی ایرانی به طور آزمایشی به کشورهای روسیه، مالزی، برزیل، آسیای میانه و قزاقستان صادر شده که در صورت تایید این محصولات با تولید انبوه به این کشورها صادر خواهد شد. رضایت با بیان اینکه بیش از ۱۰ شرکت دانشبنیان در حوزه فناوری نانو موفق به اخذ مجوز از معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری شدهاند گفت: علاوه بر این بیش از ۵۰ شرکت دارویی نانو در این حوزه فعالیت دارند که با توسعه دستاوردهای خود به زودی مورد تایید کارگروه دانشبنیان معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری قرار خواهند گرفت. به گفته او در کل دنیا تعداد داروهایی که با فناوری نانو ساخته میشود، انگشتشمار است که این داروها تنها برای بیماریهای صعبالعلاج تولید میشود و به دلیل کارآیی و قیمت بالا تاثیر شگرفی بر اقتصاد و حوزه سلامت خواهند گذاشت.
رقابت با شرکتهای بزرگ دارویی
فناوری نانو جزو فناوریهایی است که سابقه آن به ۱۵ سال گذشته برمیگردد و کشورمان در دستیابی به این فناوری نسبت به دیگر کشورها عقب نیست. از اینرو پژوهشگران این حوزه توانستهاند به نتایج خوبی در این زمینه دست یابند. محمد میرزایی، مدیر فناوریهای نوین دارویی توفیق دارو با بیان اینکه فناوری نانو در زمینههای مختلفی کاربرد دارد اما استفاده از این فناوری در فرآوردههای دارویی حساسیت بیشتری دارد به صمت گفت: هرچند در این مسیر به پژوهشهای نانو دارویی زیادی دست یافتیم اما برای تجاریسازی این پژوهشها به خوبی عمل نکردیم و تاکنون حدود ۳ محصول به مرحله تجاریسازی رسیدهاند. به گفته میرزایی، فناوری نانو به کاهش عوارض شیمیایی داروها کمک میکند و اغلب از این فناوری برای تولید داروهایی که عوارض شیمیایی بالایی دارند استفاده میشود. یکی دیگر از مزایای استفاده از فناوری نانو در داروها ساخت داروهای هدفمند است. کارکرد داروهای هدفمند به این صورت است که اگر دارویی قرار است در یک منطقه مشخص بدن اثر کند و در کل سیستم بدن پخش نشود با استفاده از فناوری نانو میتوان این هدفمندی را با دو عامل کاهش سم و هدفمند کردن رسانش دارو به نتیجه رساند.
مدیر فناوریهای نوین دارویی توفیق دارو با بیان اینکه نمونههای محدودی در دنیا موفق به تولید دارو با فناوری نانو شدهاند که شرکتهای دانشبنیان برای رقابت باید فعالیتهای خود را همسو با شرکتهای بزرگ پیش ببرند، گفت: با توجه به جدید بودن فناوری نانو و بهویژه حوزه دارو علاوه بر تولید محصولات، استانداردسازی برای دو حوزه کنترل کیفیت و آزمون آزادسازی دارو در بدن با حساسیت بالا انجام میشود.