موانع کسب و کار در حوزه صادرات به روایت تاجران

در دنیای به‌هم تنیده امروز، نمی‌توان کشوری را یافت که از تجارت کالا و خدمات، انتقال دانش فنی و جریانات مالی بین‌المللی بی‌نیاز بوده و به رشد اقتصادی پایدار و بهبود فضای کسب و کار نائل شود. کشورها باید بتوانند برای ارتقای جایگاه اقتصادی خود تلاش کنند.

گزارش بانک جهانی در ۲۰۱۶، از بهبود ۱۲ پله‌ای فضای کسب‌و‌کار در ایران خبر می‌دهد. بر این اساس، ایران به لحاظ سهولت کسب‌و‌کار از میان ۱۸۹ کشور توانسته است رتبه ۱۱۸ را به خود اختصاص دهد. رتبه سال گذشته ایران ۱۳۰ بود. معیار این رتبه‌بندی ۱۰ شاخص است که رتبه ایران در ۴ شاخص تنزل و در ۶ شاخص بهبود یافته است. بر این اساس، بهترین فضای کسب‌و‌کار جهان به کشور سنگاپور و بدترین فضای کسب‌و‌کار به کشور آفریقایی اریتره اختصاص دارد.

در چند سال گذشته، موانع گوناگونی سبب شده که اقتصاد ایران با وجود سیاستگذاری‌های انجام‌شده در برنامه‌های پنج‌ساله و سند چشم‌انداز ۲۰ ساله نتواند به اهداف از پیش تعیین‌شده نزدیک شود. کاهش رشد اقتصادی و عدم تقویت بخش خصوصی موجب شده رتبه ایران در رتبه‌بندی‌های مختلف، به خصوص بانک جهانی، مطلوب نباشد. از جمله مهم‌ترین عوامل وضعیت نامطلوب اقتصادی پیش‌رو، بی‌اعتنایی و بی‌توجهی دولت به بخش خصوصی در تنظیم و تدوین سیاست‌های اقتصادی و عدم پایبندی به تعهدات سیاستگذاری خود در قبال بخش خصوصی، تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسی، عدم وجود امنیت مطلوب اقتصادی در فضای رقابتی و عادلانه، شفاف نبودن فعالیت‌های اقتصادی و نبود امکان نظارت عمومی بر مسائل مالی و اقتصادی، فقدان جریان آزاد اطلاعات و وجود ارتباطات پنهان و ناسالم اقتصادی که مانع از صیانت حقوق مالکیت می‌شود؛ همچنین عدم تداوم سیاست‌های اقتصادی و فقدان ضمانت اجرایی لازم برای نیل به آنهاست.

اگر دیروز از تحریم‌های بین‌المللی به عنوان بزرگ‌ترین مانع بهبود فضای کسب و کار یاد می‌شد، امروز باید طرحی نو در انداخت. ما باید به دو سوال اساسی در ارتباط با دنیا و اقتصاد داخلی خود پاسخ دهیم؛ چگونه از فرصت‌های موجود در اقتصاد جهانی به نحوی بهره‌گیری کنیم تا منافع اقتصاد ملی در درازمدت تامین شود؟ برای مقابله با تهدیدات موجود در محیط جهانی چه تمهیداتی باید اندیشیده شود؟ 

شاخص اصلی فضای کسب و کار بر پایه ۱۰ شاخص کمی که بیانگر ۱۰ مرحله از عمر یک کسب و کار از زمان شروع تا انحلال است؛ نسبت به مناسب بودن محیط اقتصادی کشور اعلام نظر می‌کند. شاخص سهولت راه‌اندازی کسب‌وکار در ایران؛  شاخص اخذ مجوزهای ساخت‌وساز در ایران؛  شاخص دریافت اشتراک برق؛ شاخص ثبت دارایی‌ها؛ شاخص کسب اعتبارات (اخذ وام)؛ شاخص میزان حمایت از سرمایه‌گذاران خرد؛  شاخص پرداخت مالیات؛ شاخص اجرای قراردادها؛ شاخص تجارت بین‌المللی و شاخص قوانین مربوط به ورشکستگی.

اما نارضایتی از وضعیت این شاخص‌ها همچنان پابرجاست؛ مشکلاتی که از دیروز تا امروز باقی است و امروز فعالان اقتصادی از مشکلات تاریخی خود می‌گویند.