اواخر سال گذشته و حتی در همین ۲۰ روز گذشته از ۹۵، بر تکنرخی شدن ارز در نیمه نخست امسال تاکید شد تا شاید آرامش خاطری باشد برای فعالان اقتصادی نگران از نوسان نرخ ارز. تحقق این خواسته اما به آسانی هم قابل دسترس نیست بلکه باید عوامل مختلفی در کنار هم چیده شود تا این هدف به درستی اجرا شود و آسیب رسان به بخشهای مهم اقتصادی بهویژه صادرات نباشد.
تاجران نگرانند
رییس اتاق بازرگانی تهران اما از یک نگرانی میگوید؛ نگرانی که ناشی از قیمتشکنی و نفوذ منفی بانک مرکزی در بازار بهدلیل اجرای سیاست تک نرخیکردن ارز است. مسعود خوانساری چندی پیش با تاکید براینکه دولت نباید با نفوذ خود، نرخ دلار را تثبیت کند، تصریح کرد: تاجران نگران نفوذ منفی بانک مرکزی در بازار ارز به بهانه تکنرخی کردن آن هستند، به هرحال تا پیش از اجرایی شدن برجام، نگرانی از اجرای سیاست ارز تک نرخی از سوی دولت وجود داشت اما اکنون میتوان با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به اجرایی کردن سیاست ارز تکنرخی اقدام کرد. به همین دلیل بانک مرکزی اعلام کرده که در ۶ماه نخست امسال، ارز را تکنرخی خواهد کرد.
رییس اتاق بازرگانی تهران افزود: اما آنچه که در اجرای سیاست ارز تکنرخی باید مورد تاکید قرار گیرد، تعیین نرخ درست و معقول برای ارز است، ضمن اینکه باید مکانیزمی برای اجرای سیاست تکنرخی کردن ارز در دستور کار قرار داد تا به بخشهای مختلف از جمله کسب و کار، اقتصاد کلان و صادرات غیرنفتی لطمه وارد نیاورد. بر این اساس نگرانی این است که بانک مرکزی به دلیل در اختیار داشتن دلار کافی، ارز را به صورت غیرواقعی تک نرخی کند.
به گفته وی، با توجه به کاهش قیمت نفت، حصول درآمد کشور باید از طریق صادرات انجام شود؛ بنابراین باید نرخ ارز به نفع توسعه صادرات غیرنفتی کشور تعیین شود چراکه اگر نرخ ارز واقعی نباشد، در سالهای آینده، نهتنها صادرات رونق نمیگیرد، بلکه شاهد تکرار تجربیات تلخ بازار ارز و سوداگری در بازار خواهیم بود و این ضربه مهلکی به کسبوکار، اقتصاد و صادرات است.
چند شرط
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین اما معتقد است: تکنرخی شدن ارز با شرایط کنونی اقتصاد کشور و تحریمها که هنوز به طور کامل رفع نشده، امکانپذیر نیست.
اسدالله عسگراولادی در گفتوگو با صمت تصریح کرد: ارز تک نرخی فعلا در حد شعار است چون شرایط برای تحقق این امر هنوز مهیا نیست. وی ادامه داد: تا نتوانیم نفت را بفروشیم و پول تهیه کنیم نمیتوانیم نرخ ارز مبادلهای و بازار آزاد را به یکدیگر نزدیک و یکسان کنیم. در حال حاضر شاهد تفاوت ۵۰۰ تومانی میان این دو نرخ هستیم.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: دولت قرار است چه کار کند؟ نرخ آزاد را کاهش دهد یا نرخ مبادلهای را افزایش دهد؟ در هر حال به نظر من هیچکدام از این دو روش در شرایط کنونی امکانپذیر نیست. زمانی میتوانیم شاهد تحقق این هدف مهم باشیم که درآمد کشور را به مرز ۵۰میلیارد دلار برسانیم.
به گفته وی، مانند موضوع نرخ سود که گفته شد ۱۸درصد اما در حال حاضر برخی بانکها بهره ۲۰درصد هم میدهند، در این زمینه هم آنگونه که حرف زده میشود، عمل نمیشود.
عسگراولادی گفت: تکنرخی شدن ارز به این زودیها امکانپذیر نیست چراکه مستلزم خسارت سنگینی خواهد بود. ضمن اینکه اگر نرخ ارز آزاد را کاهش دهند صادرات بهطور کامل کاهش مییابد. این بخش در حال حاضر با کاهش ۱۶ درصدی همراه است و اگر نرخ ارز را کاهش دهند با توجه به اینکه قیمت تمامشده داخلی پایین نمیآید و بالاست با کاهش بیشتری مواجه خواهیم شد و اگر بخواهند نرخ حدود ۳هزار تومانی ارز مبادلهای را بالا ببرند، تورم آن مشکلزا میشود.
ارتباط مستقیم با رونق اقتصادی
رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی آبادان با تاکید براینکه نرخ ارز یکی از شاخصهای تعیینکننده اقتصاد است، اظهار کرد: رونق اقتصاد ارتباط مستقیمی با نرخ ارز دارد، چراکه تامین مواد اولیه تولید و صادرات هم متاثر از آن خواهد بود.
مجید پورکاید در گفتوگو با صمت تصریح کرد: فعالان اقتصادی خواستار تکنرخی شدن ارز هستند چراکه تاکنون هم از این بابت آسیبهای جدی دیدهاند اما خوشبختانه دولت یازدهم از زمان شروع به کار تا حدود بسیاری توانست این مورد را کنترل کند.
وی با تاکید براینکه یکسانسازی نرخ ارز نباید صادرات را مشکلدار کند، ادامه داد: امیدواریم با توجه به روندی که بهتازگی در دولت شکل گرفته و نوسان قیمتی به حداقل رسیده است نرخی را تعیین کنند که هم دولت به اهداف خود برسد و هم فعالان اقتصادی اعم از تولیدکنندگان و تاجران آسیب نبینند.
پورکاید با بیان اینکه تکنرخی شدن ارز ضرورتی انکارناپذیر است، اظهار کرد: هرقدر هم فرآیند تعیین قیمت و یکسانسازی ارز بیشتر شود آسیبها به بخشهای اقتصادی هم بیشتر میشود. بخش خصوصی نیز پیگیریهای بسیاری برای تحقق این امر در نیمه نخست سال ۹۵ داشته و دارد.
نگاه ویژه به صادرات
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی بوشهر با بیان اینکه بانک مرکزی نباید نرخ ارز را تعیین کند، اظهار کرد: با توجه به اینکه در سالهای گذشته با دو نرخی شدن ارز مشکلاتی در تجارت ایجاد شدو با وجود نرخ مرجع و اتاق مبادله شاهد رانت و فساد در واردات بودیم، لازم است هرچه سریعتر به سمت یکسانسازی نرخ ارز برویم.
امیر شهریاری به صمت گفت: نیازهای اولیه کشور مانند دارو که به ارز ارزانقیمت نیاز دارند، نیز باید مد نظر قرار گیرد چرا که در غیراین صورت به اقشار جامعه فشار وارد میشود.
نایبرییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران افزود: منطق اقتصاد این است که ارز باید تک نرخی شود. اما بازار باید نرخ آن را تعیین کند و بانک مرکزی نباید دخالتی در آن داشته باشد. هرچند بانک مرکزی خود را مکلف میداند که ارزش پول ملی را حفظ کند اما راهکارهای دیگری مانند توسعه زیرساخت کشور و افزایش تولید ناخالص ملی و… میتواند به این امر کمک کند.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی اقتصاد تک نرخی شدن ارز یکی از راههایی است که دولت باید از آن استفاده کند اما نه به روش دستوری، این در حالی است که برای تک نرخی شدن ارز باید در حوزه صادرات نیز همه شرایط را در نظر گرفت تا نهتنها این بخش ضعیف نشود بلکه منجر به رونق آن هم شود. به گفته وی، تولید قوی صادرات قوی را ایجاد میکند. بنابراین دولت باید یک نگاه ویژه به صادرات در تکنرخی شدن ارز داشته باشد.