در طول سالهای گذشته بسیاری از کشورهای آسیایی از جمله ایران که در حال حاضر عضو ناظر سازمان همکاریهای شانگهای (SCO) است، نسبت به عضویت در این سازمان بینالمللی ابراز تمایل کردهاند.
آمارها نشان میدهد عضویت در این سازمان علاو بر مزایای سیاسی و اجتماعی، بر اقتصاد و میزان درآمد ناخالص ملی کشورها تاثیرگذار است. سازمان SCO در سال ۲۰۰۱ از سوی مقامات عالیرتبه ۶ کشور روسیه، قزاقستان، چین، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان تاسیس شد. در ابتدا هدف از تاسیس این سازمان، غیرنظامی کردن مرز بین چین و شوروی بود، اما به دنبال گسترش فعالیتهایش، زمینه فعالیت آن به همکاریهای چندجانبه امنیتی تغییر کرد و در حال حاضر همکاری در مسائل امنیتی، اقتصادی و همکاریهای فرهنگی بین اعضا نیز از دیگر ویژگیهای سازمان همکاریهای شانگهای به شمار میآید. در رتبهبندی که براساس تولید ناخالص ملی کشورهای عضو این سازمان انجام شده است، به ترتیب میتوان نام کشورهای روسیه، قزاقستان، چین، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیسکتان را به عنوان اعضای اصلی و کشورهای بلاروس، ایران، مغولستان، هند، پاکستان و افغانستان را به عنوان کشورهای ناظر در این سازمان دید.
همکاری در زمینه ترانزیت انرژی
این سازمان زمینه اقتصادی همکاری خود را به ۶ بخش از جمله تقویت و گسترش همکاریهای اقتصادی و منطقهای، گسترش تجارت، سرمایهگذاری و ایجاد محیط مناسب برای رسیدن به جریان آزاد سرمایه، کالا و خدمات در کشورهای عضو، برداشتن موانع در جهت گسترش و تقویت حملونقل جادهای، تبادل اطلاعات در زمینههای گوناگون، همکاری در زمینه ترانزیت انرژی و مدیریت منابع آب در منطقه تقسیم میکند. علاوه بر این، سازمان همکاری شانگهای مهمترین اهداف و وظایف خود را تقویت اعتماد متقابل، دوستی و حسن همجواری میان کشورهای عضو برای تثبیت همکاریهای چندوجهی در زمینههای اقتصادی و سیاسی، همکاری مشترک برای مقابله با تروریسم وجداییطلبی و افراطگرایی در تمام اشکال آن، تشویق همکاریهای منطقهای در زمینههای مختلف سیاسی، تجاری، اقتصادی، دفاعی، محیطزیست، فرهنگی، علمی، فناوری، آموزشی، انرژی و حملونقل، اقدام مشترک و مشارکت جمعی برای ایجاد رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متوازن و جامع در منطقه، بهمنظور افزایش استانداردها و ارتقای شرایط زندگی در کشورهای عضو، هماهنگی رهیافتها برای تعامل در اقتصاد جهانی، تقویت همکاری با سایر کشورها و سازمانهای بینالمللی و همکاری در زمینه ممانعت از منازعات بینالمللی عنوان کرده است. چین در سال ۲۰۰۶ میلادی اعلام کرد که امیدوار است این سازمان در زمینه صنعت نفت و گاز همکاری موثری را میان اعضای خود شاهد باشد؛ چراکه چنین روندی علاوهبر تضمین سود فعالان این صنعت، به نفع کشورهای شریک در این طرح تمام خواهد شد. در این طرح علاوه بر چین، کشورهایی مانند روسیه، کشورهای آسیای مرکزی، ایران، ترکیه و حتی کشورهای اروپایی شرکت کردند و به عنوان خط ترانزیت حمل گاز و نفت توانستند تاثیرگذاری اقتصادی خود را حفظ کنند.