خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران
نوشته های مرتبط
با کاهش نرخ سود بانکی در ماه‌های اخیر رقابت منفی بین بانک‌ها و موسسات مالی بیشتر مشاهده می‌شود و برخی از سپرده‌های مدت‌دار بانک‌ها، از مسیر رشد طبیعی خود منحرف شدند و برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که فعالیت موسسات غیرمجاز، گسترده‌تر از ماه‌های گذشته شده است.
مجید حیدری: فعالیت موسسات مالی غیرمجازو رقابت ناسالمی که بین آنها و بانک‌ها و موسسات اعتباری دارای مجوز وجود دارد، چالش‌هایی را برای بازار پول و سیاستگذار این حوزه به وجود آورده است. یکی از مهم‌ترین این عوامل، افزایش نرخ سپرده‌گذاری در بانک‌هاست، زیرا موسسات غیرمجاز، بدون اینکه محدودیتی برای خود در نرخ سود بانک‌ها قائل شوند، با ارائه نرخ‌های بالاتر از سطح تعادلی، سعی می‌کنند سپرده‌های بانک‌ها و موسسات غیرمجاز را به سمت خود جذب کنند. این رفتار با کاهش نرخ سود بانکی در ماه‌های اخیر بیشتر مشاهده می‌شود و برخی از سپرده‌های مدت‌دار بانک‌ها، از مسیر رشد طبیعی خود منحرف شدند و برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که فعالیت موسسات غیرمجاز، گسترده‌تر از ماه‌های گذشته شده است.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از هفته‌نامه تجارت فردا، به اعتقاد کارشناسان، این رقابت ناسالم موجبات ریسکی‌تر شدن فعالیت بانک‌ها را برای به دست آوردن سود پدید می‌آورد که ریسک کل شبکه بانکی را بالا می‌برد و این عامل باعث گسترش مطالبات غیرجاری خواهد شد. از نظر کارشناسان، در زمانی که تورم تک‌رقمی شده است، نرخ‌های اسمی به دلیل رقابت ناسالم و گسترش دارایی‌های سمی در بانک‌ها افزایش می‌یابد، در نتیجه نرخ سود حقیقی به شدت افزایش یافته که انگیزه افراد جامعه را برای سپرده‌گذاری بالا برده و تقاضای حقیقی پول را کاهش داده است. در نتیجه نقدینگی به صورت صوری در حساب بانک‌ها افزایش می‌یابد، اما عملاً در بانک‌ها قفل شده است. بنابراین مشاهده می‌شود میزان نقدینگی در حال رشد است، اما وجوه نقد گردش پیدا نمی‌کند و میزان تسهیلات حقیقی داده‌شده نیز کاهش می‌یابد.
شرایط مناسب برای آغاز بازی
اما در سوی دیگر، موسسات غیرمجاز تنها دلیل حیات خود را ارائه نرخ‌های بالاتر از سطح بازار پول می‌دانند. کارشناسان معتقدند عامل اصلی افزایش شدید نرخ سود سپرده‌ها، وجود موسسات مالی غیرمجاز و بانک‌های با صورت‌های مالی نامناسب است. در واقع موسسات مالی غیرمجاز و بانک‌های در آستانه ورشکستگی می‌دانند که تنها در صورتی توان ادامه حیات و بازپرداخت سود سپرده‌های قبلی را دارند که با جذب سپرده‌های جدید حجم کل سپرده‌های خود را افزایش داده و از محل اصل سپرده‌های جدید سود سپرده‌های قبلی را بازپرداخت کنند. روشی که در ادبیات اقتصادی به نام روش پانزی شناخته می‌شود. در شرایط عادی، پیشنهاد سود بالاتر الزاماً منجر به جذب سپرده‌های بیشتر نمی‌شود زیرا ارائه سود بالاتر نشانه‌ای است از آنکه آن موسسه مالی در شرف ورشکستگی است.
تشریح بازی پانزی
بازی پانزی، یک عملیات سرمایه‌گذاری کلاهبردارانه است. در این ترفند به سرمایه‌گذاران سودهایی برگردانده می‌شود که از بهره‌های متعارف به شیوه‌ای غیرعادی بالاترند. البته این سود از پول سرمایه‌گذاران بعدی تامین می‌شود و شرکت یا فرد دریافت‌کننده سرمایه نیازی به انجام کار اقتصادی با پول دریافتی ندارد. نام این ترفند از نام چارلز پانزی گرفته شده است.
ترفند پانزی معمولاً سرمایه‌گذاران جدید را با ارائه عایدی‌هایی که دیگر سرمایه‌گذاری‌ها نمی‌توانند تضمین کنند اغوا می‌کند. این عایدی‌ها سودهای به‌طور غیرعادی بالا در کوتاه‌مدت یا به‌طور غیرعادی ثابت و با‌دوام هستند. دائمی بودن عایدی‌هایی که یک ترفند پانزی تبلیغ و پرداخت می‌کند نیازمند یک جریان پول همیشه درحال افزایش از جانب سرمایه‌گذاران است تا سیستم را درحال کار نگه دارد.
اما باید عنوان کرد سرنوشت این سیستم فروپاشی است زیرا سودهای واقعی آن (اگر اصلاً هیچ سودی در کار باشد) کمتر از مقدار پرداخت به سرمایه‌گذاران است. معمولاً این سیستم قبل از آنکه دچار فروپاشی شود به وسیله مراجع قانونی برهم زده می‌شود زیرا چنین سیستمی مورد سوءظن قرار گرفته یا مروج آن اسناد اعتباری ثبت‌نشده می‌شود. همچنان که سرمایه‌گذاران بیشتری درگیر می‌شوند، احتمال اینکه توجه مراجع قانونی به آن جلب شود بیشتر می‌شود.
اسم این سیستم بر اساس اسم چارلز پانزی که برای استفاده از این ترفند در سال ۱۹۲۰ بدنام شده بود انتخاب شده‌است. پانزی این سیستم را اختراع نکرده بود اما عملیات او چنان پولی را به خود جذب کرد که اولین موردی بود که در سرتاسر ایالات متحده شناخته شد. سیستم پانزی ابتدا بر اساس خرید و فروش همزمان کوپن‌های بین‌المللی تمبر پستی بود، اما او به زودی پول سرمایه‌گذاران را جهت پشتیبانی پرداخت به سرمایه‌گذاران قبلی و خودش به‌کار گرفت.
